link: /upload/45984/fck/files/Co nguon-Toán học tập là gì, LANG MAN TOAN-đã đưa đổi.pdf
Toán học là gì? Sự thành lập và hoạt động và phát triển của Toán học
Toán học là gì? Sự ra đời, phân phát triển, ứng dụng và tầm đặc trưng của môn Toán học trong cuộc sống thường ngày như cố kỉnh nào? cùng Nova
Teen đi tìm kiếm hiểu nhé
Toán học tập là gì?
Toán học tập là môn công nghệ đề cập đến ngắn gọn xúc tích của nhỏ số, cấu trúc, không khí và các phép biến chuyển đổi. Toán học bao gồm trong đa số thứ bao phủ chúng ta. Trong toàn bộ mọi thứ bọn họ làm. Đó là thước đo cho gần như thứ trong cuộc sống thường ngày hàng ngày.
Bạn đang xem: Lịch sử toán học việt nam
Tính từ khi định kỳ sử bắt đầu được ghi lại, phát hiện Toán học tập đã tiên phong trong hầu hết xã hội văn minh. Là môn được thực hiện ngay cả một trong những nền văn hóa truyền thống nguyên thủy nhất. Nhu cầu của Toán học viên ra dựa vào mong mong muốn của làng hội. Làng mạc hội càng phát triển, nhu cầu tính toán phức tạp hơn. Các bộ tộc nguyên thủy ít cần sử dụng toán học tuy vậy đểtính toán vị trí của khía cạnh trời và vật lý săn bắn vẫn phải phụ thuộc vào Toán học.
Toán học là một ngành, một môn học đòi hỏi suy luận với trí hoàn hảo cao. Nó chứa toàn bộ những gì thách thức đến bộ não của chúng ta. Học toán hay phân tích Toán học tập là vận dụng kỹ năng suy luận với trí óc thông minh của chúng ta.
Môn Toán học tập là căn nguyên cho tất cả các ngành khoa học thoải mái và tự nhiên khác. Nói cách khác rằng không tồn tại toán học, sẽ không có ngành công nghệ nào cả.
Toán được vận dụng nhiều trong cuộc sống
Lịch sử thành lập của môn Toán học
Số đếm được thành lập đầu tiên
Sự thành lập và hoạt động và trở nên tân tiến của Toán có sự đóng góp của những nền thanh lịch ở Sume, Trung Quốc, Ấn Độ, Ai Cập, Trung Mỹ…. Người Sumer là rất nhiều người đầu tiên phát triển một hệ thống đếm. Sumer là 1 nền thanh nhã cổ phạt triển bùng cháy rực rỡ vào thời kỳ 4.000 năm TCN. Đây là một trong những vùng lịch sử vẻ vang ở phía nam giới Lưỡng Hà, có nghĩa là Iraq hiện nay.
Các nhà toán học đã trở nên tân tiến số học, bao gồm các phép toán cơ bản, phép nhân, phân số. Khối hệ thống đếm của tín đồ Sumer đang vượt qua Đế quốc Akkadian của fan Babylon khoảng tầm 300 năm. Ở Mỹ, người Mayans đã trở nên tân tiến các hệ thống lịch phức tạp. Bọn họ cũng là phần lớn nhà thiên văn học lành nghề. Khoảng thời gian này, có mang về số không đã có phát triển.
Hình học cùng đại số
Nền văn minh phát triển, những nhà toán học bắt đầu làm việc với hình học. đo lường và thống kê các quanh vùng và cân nặng để tiến hành các phép đo góc và có tương đối nhiều ứng dụng thực tế. Hình học được áp dụng trong tất cả mọi đồ vật từ sản xuất nhà để xây dựng thời trang cùng nội thất.
Hình học song song với đại số. Hình học được thành lập vào nỗ lực kỷ đồ vật 9. Đó là bên toán học cha Tư, Mohammed ibn-Musa al-Khowarizmi. Ông cũng vạc triển cách thức nhanh chóng nhằm nhân với lặn số, được call là thuật toán.
Nghiên cứu vớt về đại số có nghĩa là các bên toán học vẫn giải những phương trình tuyến đường tính cùng hệ thống. Cũng tương tự quadratics, với delving vào các chiến thuật tích rất và tiêu cực. Các nhà toán học tập trong thời cổ điển cũng bắt đầu nhìn vào triết lý số. Với nguồn gốc trong việc xây dựng hình dạng, định hướng số chú ý vào những con số chủ yếu xác, quánh tính của các con số và những định lý.
Toán học tập phát triển rực rỡ tỏa nắng với tín đồ Hy Lạp
Nền văn minh bắt đầu nghiên cứu Toán học đó là người Hy Lạp. Đó đó là việc tính toán các cân nặng trong những công trình xây dựng. Và môn toán học trừu tượng ban đầu phát triển thông qua hình học. đông đảo kiến trúc xây dựng phức tạp và đáng bỡ ngỡ là vật chứng cho nền toán học phát triển bùng cháy của Hy Lạp. Đây cũng là những mô hình thành tựu toán học cho đến thời hiện đại.
Toán học ở Hy Lạp được tạo thành nhiều phe cánh riêng:
Trường Ionian
Được thành lập bởi Thales (Ta-lét). Thales được xem như là một nhà triết gia trước tiên trong nền triết học Hy Lạp cổ đại, là “cha đẻ của khoa học”. Tên của ông được dùng để đặt cho 1 định lý toán học vày ông phát hiện ra. Ông cũng là fan đưa ra các vật chứng suy luận đầu tiên và phát triển 5 định lý cơ phiên bản trong hình học tập phẳng.
Thales – Người trước tiên áp dụng toán học đo độ cao kim từ bỏ tháp Ai Cập
Trường Pythagore
Được thành lập bởi Pythagoras. Ông được biết thêm đến là một trong nhà kỹ thuật và toán học vĩ đại. Gười đã nghiên cứu và phân tích tỷ lệ hình học, mặt phẳng và hình học tập vững chắc, và triết lý số. Trong giờ đồng hồ Việt, thương hiệu của ông thường xuyên được phiên âm từ giờ đồng hồ Pháp (Pythagore) thành Pi-ta-go. Pythagoras đã thành công xuất sắc trong việc chứng tỏ tổng 3 góc của một tam giác bằng 180° và nổi tiếng nhất nhờ vào định lý toán học sở hữu tên ông. Ông cũng được biết đến là “cha đẻ của số học”.
Pi-ta-go đã có tương đối nhiều đóng góp quan trọng cho triết học và tín ngưỡng vào vào cuối thế kỷ 7 TCN. Pythagoras và các học trò của ông tin rằng rất nhiều sự thiết bị đều liên hệ đến toán học. Mọi sự việc đều hoàn toàn có thể tiên đoán trước qua những chu kỳ.
Pitago công ty toán học tập nối tiếng fan Hy Lạp
Trường Sophist
Được thừa nhận là cung cấp giáo dục đh ở các thành phố Hy Lạp tiên tiến. Các nhà kỹ thuật đã cung ứng hướng dẫn về tranh luận công khai bằng phương pháp sử dụng giải thích trừu tượng.
Trường Platonic
Trường được thành lập và hoạt động bởi Plato, fan đã khuyến khích nghiên cứu và phân tích toán học trong một bối cảnh giống như một trường đh hiện đại.Trường Eudoxus, được thành lập và hoạt động bởi Eudoxus, tín đồ đã phát triển triết lý về xác suất và độ to và tạo ra nhiều định lý trong hình học tập phẳng
Trường Aristotle, còn được gọi là Lyceum, được thành lập bởi Aristotle cùng theo học trường Platonic.
Platon – bên triết học kiêm nhà toán học tập nổi tiếng
Ngoài những nhà toán học Hy Lạp được liệt kê sinh sống trên. Một số trong những người Hy Lạp đã tạo ra một lốt ấn quan trọng xóa nhòa về lịch sử vẻ vang toán học. Archimedes, Apollonius, Diophantus, Pappus với Euclid đều tới từ thời đại này.
Lượng giác
Trong thời gian này, các nhà toán học bắt đầu làm việc với lượng giác. Tính toán trong tự nhiên, lượng giác đòi hỏi phải đo góc và thống kê giám sát các lượng chất giác. Bao hàm sin, cosin, tiếp đường và nghịch đảo của chúng. Lượng giác dựa vào hình học tập tổng đúng theo được cách tân và phát triển bởi các nhà toán học Hy Lạp như Euclid. Ví dụ, định lý Ptolemy gửi ra các quy tắc cho những hợp âm của tổng và sự biệt lập của các góc. Khớp ứng với tổng và các công thức biệt lập cho sin và cosin. Trong số nền văn hóa truyền thống trước đây, lượng giác đang được áp dụng trong thiên văn học và giám sát và đo lường các góc trong thiên hà.
Sau sự sụp đổ của đế chế Rome, sự cải cách và phát triển của toán học vẫn được tiến hành bởi tín đồ Ả Rập. Kế tiếp là fan châu Âu. Fibonacci là một trong những nhà toán học châu Âu đầu tiên. Ông khét tiếng với các lý thuyết của ông về số học, đại số cùng hình học. Thời kỳ Phục hưng phá triển phân số thập phân, logarit cùng hình học dự kiến. định hướng số đang được mở rộng đáng kể. Triết lý như xác suất và hình học tập phân tích xuất hiện một thời đại mới của toán học.
Sự cải tiến và phát triển của các phép tính
Đến nạm kỷ 17, Isaac Newton với Gottfried Leibniz đã độc lập phát triển căn cơ để tính toán. Thống kê giám sát phát triển đã từng qua cha giai đoạn: dự đoán, cách tân và phát triển và chặt chẽ. Trong giai đoạn dự đoán, những nhà toán học đã nỗ lực sử dụng các kỹ thuật tương quan đến các quá trình vô hạn để tìm các khu vực theo những đường cong hoặc tối đa hóa những phẩm hóa học nhất định.
Trong giai đoạn phát triển, Newton với Leibniz phối hợp những kỹ thuật đó lại với nhau thông qua đạo hàm cùng tích phân. Khoác dù cách thức của họ không hẳn lúc nào cũng hợp lý. Họ có thể biện minh đến họ và tạo thành giai đoạn cuối của phép tính.
Xem thêm: Cách trị kiến ba khoang đốt, dấu hiệu nhận biết, cách xử trí và phòng ngừa
Toán học tập rời rạc
Ngược lại cùng với tính toán, đó là một trong loại toán liên tục. Các nhà toán học khác đã chỉ dẫn một giải pháp tiếp cận kim chỉ nan hơn. Toán học tập rời rạc là nhánh của toán học tương quan đến các đối tượng hoàn toàn có thể giả định chỉ có giá trị riêng biệt biệt, được bóc biệt. Các đối tượng người tiêu dùng rời rạc hoàn toàn có thể được đặc trưng bởi những số nguyên. Trong khi các đối tượng người tiêu dùng liên tục yêu cầu các số thực. Toán rời rạc là ngôn từ toán học của công nghệ máy tính. Nó bao hàm việc nghiên cứu các thuật toán. Các nghành toán học tập rời rạc bao gồm tổ hợp, triết lý đồ thị và định hướng tính toán.
Toán học ứng dụng
Trong nhân loại hiện đại, toán học ứng dụng không chỉ là liên quan, nó còn quan lại trọng. Toán học ứng dụng là những ngành có liên quan đến nghiên cứu về trái đất vật lý, sinh học hoặc thôn hội học. Ý tưởng về toán vận dụng là tạo ra một team các phương thức giải quyết các vấn đề vào khoa học.
Các nghành toán học ứng dụng hiện đại bao gồm vật lý toán học, sinh học toán học, lý thuyết điều khiển, kỹ thuật mặt hàng không vũ trụ và tài bao gồm toán học. Toán học áp dụng không chỉ giải quyết và xử lý các vấn đề mà còn phát hiện ra những vấn đề new hoặc phát triển các ngành nghệ thuật mới.
Toán học tập thuần túy
Toán học thuần túy được tác động bởi các vấn đề trừu tượng, chứ không phải là các vấn đề thực tế. đa số những gì được theo xua đuổi bởi những nhà toán học thuần túy hoàn toàn có thể có nguồn gốc của họ trong những vấn đề đồ gia dụng lý cụ thể. Tuy thế một sự phát âm biết sâu rộng về những hiện tượng kỳ lạ này mang lại các vấn đề và kỹ thuật.
Những sự việc trừu tượng với kỹ thuật là những gì toán thuần túy nỗ lực giải quyết. Những nỗ lực này đang dẫn đến những mày mò lớn cho nhân loại. Bao hàm cả sản phẩm Turing phổ quát, được Alan Turing lý thuyết vào năm 1937. Universal Turing Machine, bắt đầu như một ý tưởng trừu tượng, về sau đặt căn cơ cho sự phân phát triển của máy tính hiện đại. Toán học thuần túy là trừu tượng và dựa vào lý thuyết. Vì chưng đó không trở nên hạn chế do những hạn chế của trái đất vật chất.
Lời người dịch: cửa hàng chúng tôi trân trọng trình làng bài tổng quan tiền Mathematics in Vietnam của gs A. Volkov, chuyên viên nghiên cứu lịch sử hào hùng toán học việt nam thời Trung đại, được in ấn trong Encyclopaedia of the History of Science, Technology, & Medicine in Non-Western Cultures (Helaine Selin Editor), Third Edition, Springer, 2016, pp. 2818-2833. Để phản ảnh đúng nội dung bài viết và tiện cho mình đọc, shop chúng tôi xin thay đổi Mathematics in Vietnam thành Toán học việt nam thời kì Trung đại.
Trước cuối rứa kỉ XX, chỉ tất cả một vài nỗ lực được thực hiện để xác định và nghiên cứu các thành quả toán học vn còn sót lại. Những cố gắng đầu tiên là trong phòng nghiên cứu lịch sử dân tộc toán học Nhật phiên bản Mikami Yoshio 三上義夫 (1875–1950). Trong bài báo của mình, ông đã phân tích nội dung cuốn sách toán của việt nam Chỉ minh toán pháp 指明算法 và đã cung cấp một số trích dẫn từ bỏ cuốn sách này. Hiện tại cuốn sách Mikami nghiên cứu không biết ngơi nghỉ đâu, nhưng hồ hết phân tích của Mikami chất nhận được giả thiết rằng, cuốn sách của Mikami nghiên cứu và phân tích hoặc là như thể hệt, hoặc là rất gần với cuốn sách hiện tại tồn Chỉ minh lập thành toán pháp 指明立成算法 (xem Volkov, 2013a). Năm 1938, nhà nghiên cứu và phân tích toán học tập và lịch sử dân tộc khoa học china Zhang Yong (Chương Dụng) 章用 (1911-1939) vẫn đến thủ đô và phát hiện một tập hợp những cuốn sách cổ việt nam về toán trong tủ sách Viện Viễn đông bác cổ Pháp (École française d’Extrême-Orient). Tuy nhiên, ko lâu sau chuyến du ngoạn Việt Nam, Chương Dụng mất mau chóng (năm 1939), và những khảo cứu giúp của ông đang không được công bố. Sau đó, các tài liệu của Chương Dụng đã làm được Li Yan (Lí Nghiễn) 李儼 nắm tắt lại (Li, 1954). Những công trình xây dựng tổng quan của các học giả Pháp, như cuốn sách của Huard và Durand (1954, trang 120, 144) hoặc của các tác giả Việt Nam văn minh (thí dụ, Tạ Ngọc Liễn, 1979) chỉ chứa một vài thông tin đơn lẻ và không thật an toàn và tin cậy về toán học nước ta (Volkov 2002, trang 375).
Cố gắng đầu tiên có hệ thống mô tả những tư liệu về toán và thiên văn vn do Han Qi (Hàn Kì) 韓琦 tiến hành vào năm 1991. Trong bài xích báo của chính mình (Han, 1991), Han Qi đã sử dụng các bạn dạng chép một phần các thành công toán nước ta do Chương Dụng nhằm lại, trong những khi đó những văn bản gốc được tàng trữ tại vn hoặc Pháp vẫn chưa được nghiên cứu. Trong số ấn phẩm về lịch sử hào hùng toán bằng ngữ điệu châu Âu, chỉ bao gồm một đoạn ngắn về toán học nước ta trong cuốn sách lịch sử toán học trung quốc của Martzloff (xem Martzloff, 1997, trang 110) cùng không dựa trên những nguồn bốn liệu gốc. Tức thì sau đó, tác giả bài viết này bước đầu đăng một số bài báo dựa vào cơ sở gần như khảo cứu các tác phẩm toán học gốc còn được lưu trữ tại nước ta và Pháp (Volkov, 2002, 2004, 2005, 2006, 2009, 2012, 2013a, 2014a, 2014b).
Toán học tập Việt Nam: Đề cương
Ở Trung Quốc, ngôi trường (dạy cùng học) Toán (算學 hay 筭學) được mở vào triều đại Bei Zhou (Bắc Chu) 北周 (557–581). Thậm chí còn có đa số lí vì để giả thiết rằng một nguyên mẫu mã của ngôi trường toán đã từng tồn trên vào thời Bei Wei (Bắc Ngụy) 北魏 (386–534) (xem: Lee, 2000, trang 515; Volkov, 2014a, trang 58). Trường (toán) sẽ được phục hồi vào thời bên Sui (Tùy) 隋 (581–618) và nhà Tang (Đường) 唐 (618–907) và vận động (với một vài thời kì gián đoạn) tính đến đầu cố kỉ IX (Volkov, 2002, trang 375) tại hai thành phố lớn Chang’an (Tràng An) 長安 (Xi’an (Tây An) 西安 hiện nay nay) với Luoyang (Lạc Dương) 洛陽 (Li, 1933 <1977>, trang 260–264; Volkov, 2014a, trang 63). Vn (khi ấy chỉ là một trong những phần nhỏ của miền bắc Việt phái nam ngày nay) bị các triều đại trung hoa đô hộ từ thời điểm năm 111 trước Công nguyên mang lại năm 544 và biến hóa một tỉnh giấc của đế quốc Trung Hoa từ thời điểm năm 602 cho đến khi nhà Đường sụp đổ vào thời điểm năm 907. Sau đó, việt nam vẫn chịu đựng sự kiểm soát điều hành của những triều đại nam Trung Hoa cho đến tận năm 938. Điều này còn có nghĩa là, vào thiên niên kỉ thiết bị nhất, các học viên tài năng người Việt, tối thiểu là về hình thức, gồm quyền được học tại những cơ sở huấn luyện và đào tạo ngang cùng với các học viên các tỉnh khác của Trung Hoa. Và lịch sử dân tộc giảng dạy dỗ toán ở việt nam trước năm 938, trùng với lịch sử hào hùng giảng dạy dỗ toán tại vị trí còn lại của Trung Quốc.
Vào thiên niên kỉ trang bị nhất, các học sinh tài năng tín đồ Việt, tối thiểu là về hình thức, có quyền được học tại các cơ sở đào tạo và giảng dạy ngang với các học viên các tỉnh không giống của Trung Hoa. Và lịch sử giảng dạy dỗ toán ở việt nam trước năm 938, trùng với lịch sử vẻ vang giảng dạy dỗ toán tại vị trí còn lại của Trung Quốc.
Khi giành được độc lập vào năm 939, vn xây dựng nhà nước dựa trên quy mô Trung Hoa, với trường Đại học tổ quốc (Quốc tử giám, theo nghĩa đen là khu vực dạy các hoàng tử), tương đương với Đại học tập của trung quốc thời công ty Đường, đã được thành lập vào năm 1076.
Về vị trí của trường đh này trên Hà Nội, coi thí dụ: Volkov, 2013b, trang 119, gồm có ghi chép về những kì thi nước nhà về “tính” (suan 算, giờ Việt: toán) vào trong thời gian 1077, 1261, 1363, 1403 hoặc 1404, 1477, 1507 và 1762. Tuy vậy nội dung các kì thi này, cùng với một nước ngoài lệ, đã mất được giữ lại (Volkov, 2013b, trang 121; 2014a, trang 68).
Ở Trung Quốc, vào nắm kỉ thứ hai thời nhà song (Tống) 宋 (960–1279), đã tất cả những nỗ lực khôi phục giáo dục và đào tạo toán học ở thiên niên kỉ trang bị nhất. Những sách toán vẫn được chỉnh sửa và in lại vào năm 1084. Một ngôi trường toán non sông mới đã được thành lập vào chủ yếu năm đó. Trường đã trở nên đóng rồi open lại một số lần và kết thúc hoạt động vào thời điểm năm 1120 (Volkov, 2014a, trang 66).
Sau lúc chuyển thủ đô đến Lin’an (Lâm An) 臨安 (Hangzhou (Hàng Châu) 杭州 ngày nay) vào năm 1127, ko một cố gắng nào khôi phục trường toán được lưu lại nữa, ngoại trừ việc in lại cuốn sách toán năm 1084 vào những năm 1200-1213 (Friedsam, 2003; Lee, 1985, trang 96–102; Li, 1933 <1977>, trang 273–280; Volkov, 2014a, trang 66–68; Yang, 2003, tập 2, trang 120).
Hiện tượng kì thi toán thứ nhất của nước Việt Nam tự do được tổ chức triển khai vào năm 1077, trước lúc tái cấu hình thiết lập giáo dục toán giang sơn tại Trung Hoa, dẫn mang đến giả thiết rằng, giáo dục toán học tập và những kì thi toán được tổ chức vào chũm kỉ thiết bị XI tại nước ta dựa trên mô hình Trung Hoa sống thiên niên kỉ sản phẩm công nghệ nhất. Nhưng những sách toán được biết đã sử dụng tính đến đầu cố kỉnh kỉ XV đã trở nên mất. Trong số những lí bởi sách bị mất biết tới thủ đô đã biết thành quân Champa thiêu rụi vào năm 1371. Champa (Chiêm Thành) nằm ở khu vực miền trung và miền nam bộ Việt Nam hiện nay, đã trở nên Việt Nam đánh bại qua một loạt các cuộc chiến tranh, bị sáp nhập vào nước ta và kết thúc tồn tại vào khoảng thời gian 1832. Một lí vày khác giấy tờ bị thất lạc là do bị chuyển từ những thư viện nước ta sang trung quốc trong thời gian nhà Minh chiếm phần đóng (1407-1427). Sau thời gian này, vua Lê bắt đầu lên ngôi đã phát hành hai sắc đẹp lệnh kiếm tìm kiếm sách cũ vào cả nước. Mặc dù nhiên, không tồn tại thông tin như thế nào về sách toán được tìm thấy trong số chiến dịch này. Rộng nữa, nhiều phần sách đã trở nên thiêu hủy hoặc mất mát trong những năm nội chiến 1516 và 1592 (Boudet, 1942, trang 233). Vì đó, không thể dựa vào những di sản sót lại đến phục sinh tình trạng toán học và huấn luyện và giảng dạy toán học ở vn từ rứa kỉ XI đến đầu cầm cố kỉ XV mặc dù rất có thể đưa ra một trong những giả thuyết, hầu hết dựa bên trên cơ sở đối chiếu với hệ thống giáo dục toán học Trung Hoa, Nhật bản và hàn quốc cùng thời. Một vài tổng quát của hệ thống này, xem, thí dụ, Volkov, 2014a.
Kỳ thi toán cuối cùng được kể đến trong những tư liệu lịch sử là vào khoảng thời gian 1762. Nhưng lại một lượng lớn những sách toán việt nam được viết vào gắng kỉ XIX, thậm chí một số quyển được viết vào đầu nạm kỉ XX, cho biết rằng giáo dục toán học vn truyền thống vẫn liên tục cả sau khi Pháp xâm lược (1859) và tồn trên dưới hình thức nào đó tính đến tận đầu cố kỉnh kỉ XX. Nói riêng, dưới triều đại của nhà vua Minh Mạng 明命 (Thánh Tổ 聖祖, tên là Nguyễn Phúc vẻ bên ngoài 福晈 hoặc Nguyễn Phúc Đảm 福膽, 1791–1841, trị vày 1820–1841) là thời gian mà học tập thuật thời công ty Ming (Minh) 明 (1368–1644) được nhận xét cao. Tuy nhiên một số kỹ năng toán học và thiên văn học tập châu Âu sẽ được những nhà lập lịch vn biết đến trực tiếp từ các nhà tuyên giáo châu Âu hoặc qua các phiên bản dịch những tác phẩm châu Âu quý phái tiếng Trung Quốc, các tác phẩm vn ở núm kỉ XIX, thậm chí còn đầu vắt kỉ XX tựa như một cách đáng không thể tinh được với các tác phẩm toán trung quốc được biên soạn trước khi có tác động của phương Tây cho toán học trung quốc vào đầu vắt kỉ XVII. Về tình dục giữa những nhà truyền giáo phương tây với các nhà thiên văn học, chiêm tinh với thầy bói nước ta (được điện thoại tư vấn một phương pháp tùy tiện thể là công ty toán học) coi Borri 1631, trang 178–190, 1931, trang 372–381; Baldinotti, 1629, trang 196; De Rhodes, 1854, trang 111–113, 185; Volkov, 2008.
Giáo sư Alexei Volkov (ĐH Thanh Hoa, Đài Loan).
Trong các Danh mục của Cổ học viện chuyên nghành thư mục thủ sách 古學院書籍守冊, Nội các thư mục □閣書目, Nội những thủ sách 閣守冊 và Tụ khuê văn tự tổng mục □聚奎書院總目 của thư viện Hoàng gia hiện giờ đang được bảo quản tại thư viện Viện nghiên cứu Hán Nôm hà nội (sau phía trên viết tắt là thư viện Hán Nôm), gồm thấy tên một số trong những sách toán giờ Hán. Trong số đó mang tên một số sách thuộc thiên niên kỉ trước tiên Zhou bi suan jing (Chu bễ toán kinh) 周髀算經, Sunzi suan jing (Tôn tử toán kinh) 孫子算經, Wu cao suan jing (Ngũ cao toán kinh) 五曹算經, nhị dao suan jing (Hải đảo toán kinh) 海島算經, Xiahou Yang suan jing (Hạ hầu Dương toán kinh) 夏侯陽算經, Ji gu suan jing (Tập cổ toán kinh) 緝古算經. Toàn bộ các sách này trong Cổ học viện thư tịch thủ sách được ghi là năm máy 41 đời vua Càn Long (1776). Điều này dẫn đến nhận định, toàn bộ các sách này rất nhiều được chép lại từ tủ chứa đồ Tứ khố toàn thư của tôn thất Trung Hoa. Một đội sách toán nước trung hoa khác có nguồn gốc muộn hơn, chính là Xiang jie jiu zhang suan fa (Cửu chương toán thuật tường giải) 詳解九章算法 (1261) của Yang Hui (Dương Huy) 楊輝 (1238?-1298?), Suan fa tong zong (Toán pháp thống tong) 算法統宗 (1592) của Cheng Dawei (Trình Đại Vị) 程大位 (1533–1606), Gou gu yin meng (Câu cổ cảm ứng) 勾股引蒙 của Chen Xu 陳訏 (1650–1722), bộ sách của Mei Wending (Mai Văn Đỉnh) 梅文鼎 (1633–1721) gồm Mei shi li suan quan lại shu (Bộ sách tương đối đầy đủ về lịch và đo lường và tính toán của chúng ta Mai) 梅氏曆算全書 (1723), phần đa điều cần thiết từ sách của họ Mai 梅氏叢書輯, Yang Hui suan fa zha ji (Ghi chú về thuật giải của Dương Huy) 楊輝算法札記, tuy nhiên Jingchang (Tống Cảnh Xương) 宋景昌 in năm 1842, Zhi ming suan fa (Chỉ minh toán pháp) 指明算法. Người sáng tác và ngày viết cuốn sách sau không được xác định, nhưng có thể khẳng định cuốn sách này trọn vẹn khác cùng với cuốn Chỉ minh toán pháp 指明算法 của việt nam mà Mikami Yoshio nghiên cứu, cũng chính vì có một vài cuốn sách toán trung quốc khác với tên này, thí dụ, trong danh mục sách toán cổ china có mang lại 6 cuốn sách có tên là Chỉ minh toán pháp 指明算法 xuất hiện vào thời bên Minh và nhà Thanh (Wu và Li, 2000, trang 366). Thư viện hoàng gia Việt Nam cũng có thể có một số sách lịch với toán thiên văn của Trung Quốc. Mặc dù chưa rõ từng nào cuốn sách trong bộ này vẫn được những học đưa Việt Nam cân nhắc toán với toán thiên văn chú ý đến.□
(Còn tiếp)
Tạ Duy Phượng dịch
—-
Lời cám ơn của người dịch: Xin thực lòng cám ơn giáo sư A. Volkov sẽ đọc, thay thế và biên tập rất kĩ, giúp nâng cao chất lượng phiên bản dịch.
* Trung tâm giáo dục đào tạo Đại cương và Viện định kỳ sử, Đại học giang sơn Tsing-Hua, Taiwan
